Tavukların aşılama yöntemleri ve detayları

Tavukların aşılaması hakkında bilmeniz gerekenler :

Önce yazımızı aşı nedir ? sorusu ile başlamak istiyorum, aşı kümes hayvanlarının viral ve enfeksiyonel hastalıklara karşı bağışıklık sistemlerini güçlendirme amaçlı vücutlarına enjekte edilen, zayıflatılmış virüs olmaktadır.

Aşılamanın farklı yöntemleri bulunmaktadır. Ve hem zor ve hem zaman alıcı ve yorucu bir işlem olmaktadır. Bu paylaşımda tavukların aşılamasının nasıl yapıldığı ile alakalı bilgiler vermeye çalıştık ve umarız faydalı olmuştur. Ayrıca aşılama yöntemleri ile alakalı bilgiler paylaşılmaktadır ve her yöntemin avantajları ve dezavantajları ise yazılmaktadır.

Aşılar 2 kategoride üretilmektedir :

• Zayıflatılmış canlı virüs : bu aşı bazen patojenik olmayan etkenlerden elde edilir, hindilerde herpes hastalığı aşısı veya mark hastalığı aşısı gibi, ama bazen ise  patojenik etkenlerden üretilir yalancı veba hastalığı aşısı (B1) bu türden olmaktadır.

Canlı virüs aşılarının bazı avantajları vardır :

bu aşıların uygulaması daha kolay ve hızlı olmaktadır. Yani sprey olarak veya tavukların sularına karıştırarak verilmektedir.

Diğer avantajı Genel bağışıklığın yanı sıra lokal veya mukozal bağışıklığa da neden olurlar. Ayrıca Kuşun vücudunda, ortamdaki solunum ve dışkı yoluyla çoğalır ve yayılır, böylece sürü düzeyinde bağışıklık oluşturur.

Canlı aşıların dezavantajları :

birincisi Canlı aşıların çoğu, özellikle genç tavuklarda ilk aşı olarak kullanıldığında aşılama sonrası reaksiyonlara neden olur. İkincisi, genellikle tek değerlidirler, yani hastalığa neden olan virüs veya bakterinin bir türünü içerirler.

Üçüncüsü, canlı aşılar kullanıldığında, hastalığın hafif bir formu olma olasılığı vardır. Dördüncüsü, stresi azaltmak ve istenen sonucu elde etmek için iki canlı aşı enjeksiyonları arasında 4-5 günlük bir boşluk bırakmak daha iyidir ve bu bir tür sınırlamadır.

Beşincisi, canlı aşılar genellikle liyofilize formda hazırlanır ve taşınmalarında soğuk zincir dikkatle izlenmeli ve buna yakın bir sıcaklıkta saklanmalıdır, aksi takdirde aşılar inaktif olacaktır.

Ölü virüs aşıları : Bu tip aşılar, aktif olmayan ve yağlı aşılar olarak bilinir ve etkilerini uzatmak için alüminyum hidroksit veya mineral yağlar gibi adjuvanlar kullanan öldürülmüş virüslerden veya bakterilerden oluşur.

Bu tür aşıların avantajları :

Birincisi, hafif bile olsa hastalığa neden olmazlar. İkincisi, yüksek, uzun ömürlü ve tek tip güvenlik sağlarlar.  Üçüncüsü, Newcastle-Gamboru ikili aşısı veya Newcastle-bronşit-EDS üçlü aşısı (yumurta üretimini azaltma sendromu) gibi virüs veya bakterinin birden fazla türüne karşı polivalan bir aşı geliştirmek mümkündür.  Dördüncüsü, taşınması ve bakımı nispeten kolaydır. Beşincisi, genellikle bir güçlendirici veya hatırlatıcı olarak kullanılır ve yeniden aşılama gerektirmez.

Ama ölü virüs içeren aşıların, dezavantajları ise bulunmaktadır :

Birincisi, bunlar sadece enjeksiyonlardır ve göğüs veya uyluk kasına enjeksiyon yoluyla veya boyun veya göğüs derisinin altına deri altı enjeksiyon yoluyla kullanılırlar. İkincisi, bunları enjekte etmek deneyimli kişiler gerektirir ve zaman alıcı ve zor bir iştir.

Üçüncüsü, sadece genel bağışıklık sağlarlar ve canlı aşılardan farklı olarak mukozal ve topikal bağışıklık sağlamazlar.

Aşıların uygulama yolları :

1- İçmek : Birçok canlı aşı bu şekilde verilir. Bu yöntemin avantajı, aşının içme suyu ile gastrointestinal sisteme girmesi ve yarık damak (choana) yoluyla solunum yolunun üst kısımlarına girmesidir.

İçme yolu ile aşılamada aşağıdaki konulara dikkat edilmesi gerekmektedir :

• Bu yöntemde tüm tavukların aşılanmasından emin olmak için ilk olarak yaz sıcaklığında tavukları, 2-3 saat susuz bırakmak gerekmektedir. Ve aşı karışımı olan sulukların sayısını artırmamız gerekmektedir. Böylece tüm tavuklar, aşılı sudan içmiş olacaklar. 
• Suluklara aşı karıştırmadan önce tüm sulukların temiz bir şekilde yıkanması gerekmektedir. Çünkü suya karışan yem veya diğer maddeler aşının etkinliğini düşürebilir.  Ayrıca sulukları yıkama esnasında kesinlikle deterjan veya diğer dezenfektanlar kullanmamanız gerekmektedir.

• Suda çözünür aşıyı yapmak için kullanılan su yüksek kalitede olmalı ve dezenfektan, tuz ve ağır metal içermemelidir. Klor varlığı nedeniyle, bir aşı çözeltisi hazırlamak için belediye içme suyu kullanılmamalıdır ve klorlu su kullanmak zorunda kalırsa, su kaynatılmalı ve soğutulmalı veya iki veya üç saat güneş ışığına maruz bırakılarak klorun sudan giderilmesini sağlamanız gerekmektedir. 
• Aşılama için kullanılan su miktarı tavukların yaşlarına ve mevsime bağlı olmaktadır. Ancak bir kılavuz olarak, aşağıdaki model düşünülebilir : 

Bir haftalık civcivler için, yedi litre suda 1000 doz aşıyı çözün. İki ila üç haftalık civcivler  için bin doz aşı on beş litre suda çözülür.  Dört ila sekiz haftalık tavuklar için bin doz 25 litre suyu çözün. Sekiz haftadan büyük tavuklar için bin doz aşı 40 litre suda çözülerek, verilmelidir.

• Stabilize edici ve koruyucu aşı olarak, aşı sıvısının litresi başına 2-3 gram oranında az yağlı süt tozu veya aşı içeren 10 litre suya 0,5 litre oranında yağlı süt kullanılabilir.
•  Metaller aşı ile reaksiyona girebileceğinden ve aşının etkinliğini azaltabileceğinden, suluklar plastikten yapılmalıdır.
•  İçerek uygulana aşılar genellikle toksik olduğundan ve yüksek sıcaklıklarda aşı şişesinin dışında kısa bir raf ömrüne sahip olduğundan, hazırlanan aşı sıvısı en kısa sürede kanatlılar tarafından tüketilmeli ve saklanmamalıdır.
• Aşıyı içeren suyun yarım saat içinde kanatlılara ulaşması daha iyidir, ancak bundan daha uzun süre kalırsa su değiştirilmemeli, aşıyı içeren suyun geri kalanı kuşlar tarafından tüketilmesi gerekmektedir.

Sprey yolu ile aşılama :

aşılama yollarından bir diğeri ise sprey yöntemi olmaktadır. Bu yöntem tavukların yaşına göre aşağıdaki şekillerde uygulanabilir :

• Kuluçkahanelerde, yumurtadan yeni çıkmış civcivlere aşı püskürtmek için özel bir cihaz bulunmaktadır. Bu, kuaförlerde bulunan el fıskiyeleri kullanılarak kümes hayvanı çiftliklerinde de yapılabilir. Bu yöntemde bin doz aşı 300 cc damıtılmış suda çözünür ve günlük civcivleri içeren kartonlara civcivlerin başlarından 50 cm yükseklikte püskürtülür. Bu yöntemde, sprey partiküllerinin çapı on mikrondan daha büyük olmalıdır, bu nedenle Coarse Spray adı verilir.
•  İki ila dört haftalık civcivler sırt püskürtücüleri kullanarak aşılanabilir, bin doz aşı yarım litre suda çözünür ve tavukların başlarından yarım metre yükseklikten püskürtülür. Bu yöntemde parçacıkların çapı on mikrondan fazla olmalıdır.
•  Yetişkin kuşlar için, çapı beş mikron kadar küçük partiküller üreten bir püskürtücü ile aşılanabilir. Bu yöntemde bin doz aşı bir ila iki litre suda, tercihen damıtılmış suda eritilir ve kuşların başlarından bir metre yükseklikten püskürtülür. Çünkü bu yöntemde sprey partiküllerinin çapı küçüktür. İnce Sprey veya Aerosol olarak adlandırılır.

Aşı püskürtme yönteminde aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir :

• Solunum yolu hastalıkları olan kuşlarda bu yönteme izin verilmez.
• Partikül çapının kuşların yaşına uygun olduğuna dikkat edilmelidir, aksi takdirde aşılama ciddi reaksiyonlara neden olacaktır.
• Aşı partiküllerinin kanatlılar tarafından tamamen solunabilmesi için aşının püskürtülmesi sırasında ve aşı bitiminden yarım saat sonra vantilatörlerin ve pencerelerin kapatılması tavsiye edilir.
• Püskürtme sırasında kuşların hareketliliğini azaltmak için odadaki ışık yoğunluğunu mümkün olduğunca azaltmak en iyisidir.
• Altlıklı Yer Sisteminde kuşların dağılmaması için, aşının püskürtülmesini kolaylaştırmak için kuşları salonun bir bölümünde çit veya ağ çit çekerek kapatmak daha iyidir.

Göz damlası: Canlı aşıları aşılamanın en etkili yolu göz damlası yöntemidir çünkü bir doz aşı içeren aşı sıvısının kuş tarafından alındığından eminiz. Bu yöntemde aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir.

• Aşıyı yapmak için damıtılmış su veya steril salin kullanmak en iyisidir, aksi takdirde göz dokusunda enfeksiyon olasılığı vardır.
• Damlanın büyüklüğü kuş gözünün büyüklüğü ile orantılıdır, ve bu Aşıyı içeren damlanın tamamen göz tarafından cezb edilmesine sebep olur.
• Damlalığın ucu, gözün küresinde ve konjonktivasında alerjiye neden olabileceğinden ve olası enfeksiyonu bir kuş gözünden diğerine bulaştırabileceğinden göze temas etmemelidir.
• Bu yöntem, her kuşun elde tutulması ve göze damla damlatılmasını gerektirdiğinden, kanatlılara en az stresi verecek deneyimli personel kullanmak gerekir.

Buruna damlatma : Bu yöntem çok yaygın değildir ve göz damlası yöntemine benzer. Burun damlası aşısında bir parmakla burun deliği alınır ve damla diğer parmak içine yerleştirilir.

Enjeksiyon : Öldürülen tüm aşılar ve viral belirteçler ve artrit gibi bazı canlı aşılar, göğüs veya uyluk kasına,boyun bölgesine deri altı enjeksiyonla verilir. 

Enjeksiyon için genellikle 1,25 cm uzunluğunda 20 numaralı iğne kullanılır. Bu yöntemde her kuş ele alınıp aşı enjekte edildiği için hem aşının doğru yapılması hem de kuşlara daha az stres uygulanması için deneyimli personel kullanılmalıdır.

Kanatlardan aşılama : Bu yöntem sadece çiçek hastalığı aşısını ve bazen kuş ensefalomiyelit aşısını enjekte etmek için kullanılır. Su çiçeği aşısını enjekte etmek için bin doz aşı 15 cc distile su ve 5 cc gliserin içinde çözülür ve özel U şeklinde iğneler kullanılır. 

Aşı sıvısının içine özel bir iğne sokulur ve daha sonra kanadın diğer tarafından dışarı çıkması için büyük atardamarlardan yoksun olan kanadın üçgen şeklindeki bölgesinin derisine sokulur. Bir hafta ila on gün sonra, aşılanmış kuşların yüzde onu izlenir; eğer uygun şekilde aşılanmışsa, kanat üzerinde ve tam aşılama yerinde pirinç tanesi kadar sert olan bir veya iki çıkıntı olması gerekmektedir. Bu durumda aşı olduğu söylenir, aksi takdirde aşının sürü düzeyinde tekrarlanması gerekir.

Çiçek aşısı bazen tüylerin köklerine sürülür. Bu durumda uyluğun önüne 15-10 adet tüy sokulur ve özel bir plastik fırça aşı sıvısına batırılarak tüylerin köklerine sürülür. Tüyleri yolarken, aşı kanın aktığı yerlerden çıkacağından ve aşı etkisiz olacağından tüylerin köklerinden kanama olmamasına özen gösterilmelidir.

Tavukların veya diğer kümes hayvanlarının aşılaması için her hangi yöntemi kullanabilirsiniz. Ama kesinlikle aşağıdaki faktörleri göz önünde bulundurmanız gerekmektedir :

1. Sadece sağlıklı kuşların aşılanması gerekmektedir. Ve hasta kuşların aşılanması yanlış olmaktadır. 
2. Aşı üreticisi tarafından gönderilen kılavuzu dikkatlice okumanız gerekmektedir. 
3. Aşıların kesinlikle kullanım ve üretim tarihlerine dikkat etmeniz gerekmektedir. 
4. Kullanım tarihi geçen aşıların kullanılması tehlikeli olmaktadır ve kesinlikle kullanmamanız gerekmektedir. 
5. Aşı karışımının fazlası uygun bir şekilde yok edilmesi gerekmektedir. Aksi halde hastalığın çoğalmasına ve başka canlılara yayılmasına neden olabilir.
6. Aşıların tüm kutuları ve şişeleri yakılarak yok edilmesi gerekmektedir. 
7. Aşının kullanım kılavuzunu dikkatlice okumanız ve broşurda yazılan önerileri uygulamanız gerekmektedir. 
8. Ölü veya inaktif veya yağlı aşının sıcaklığının 20-18 °C’ye ulaşmasını bekleyip ardından enjekte etmemiz gerekiyor. Aşı şişelerini buzdan çıkardıktan sonra, sıcaklık 20-18 santigrat dereceye ulaşana kadar bir süre oda sıcaklığında bekletin.
9. Aşılama işleminin başarılı olmasına kesinlikle acele etmeyiniz, çünkü sabır gerektiren bir iş olmaktadır. 

Aşılama işleminin başarısız olmasının nedeni aşağıdaki faktörlerden birisi olmaktadır :

• Tavuğun vücudunda bulunan antikorların civciv kanında olması ve aşı etkenleri ile karışması aşılama işleminin başarısız olmasına neden olmaktadır. 
• Hastalığın varlığı ve zayıflamış bir bağışıklık sistemi, özellikle hastalık enfeksiyöz anemi, aflatoksinler, Gumboro ve Mark adlı bir mantar toksini ile kontaminasyon gibi immünosupresif tipte ise aşı başarısını azaltır.
• Yetersiz beslenme, özelliklede protein ve A ve E vitaminlerinin eksikliği
• Hastalıklar genel olarak dondurucu kasalarda gönderilmesi gerekmektedir aksi halde etkisini kaybetmesi mümkün olmaktadır. 
• Aşılama yönteminin doğru bir şekilde olmaması ve uygun bir çözeltici kullanılmaması aşılama işleminin başarısız olmasına neden olmaktadır. 

Kuşlarda genel olarak diğer omurgalılar gibi anne vücudunda bulunan antikorların yavruya aktarılması mümkün olmaktadır. Bununla birlikte, maternal antikorlar kanatlılarda yumurta yoluyla yavrulara iletilir ve aktarılan tek antikor G tipi immünglobulinler.

tavuktan , civcive geçen bu tür bağışıklığa pasif bağışıklık denir. Maternal antikorlar genellikle civcivlerde üç haftalık olana kadar bulunur ve sonrasında elimine edilir. Etlik piliçlerde büyüme hızının yüksek olması nedeniyle maternal antikorların azalma oranı daha hızlı olurken, yumurta tavuğu veya yarkalarda maternal antikor miktarı yavaş yavaş azalır. Maternal antikorların titresinin civcivin yaşamının ilk üç gününde azalmadığı söylenir, çünkü bu süre zarfında maternal antikorların azalması, sarı kesesindeki antikorların emilmesiyle telafi edilir.

Yeni fırsatlar ve teklifleri burdan bul !

E-mail adresi:

Leave this field empty if you're human: